වේගය ඇත්තටම මරුවා කැඳවනවා ද ?
අපි කොහේ හරි වාහනේ යනකොට ඉස්සරහ මොකක් හරි අනතුරක් විය හැකි දෙයක් තිබ්බොත් ඉක්මනටම කරන්නේ බ්‍රේක් ගහන එක. මොකද අපි හිතනවා අපි බ්‍රේක් ගහපුවාම වාහනේ ඉස්සරහා බාධකයට මෙහායින් නවතියි කියලා. ඒ වුනත් අපිට මිස් වෙන ලොකුම කාරණය තමයි “Stopping Distance” කියන කාරණය. ඒ කියන්නේ “ඉස්සරහ බාධකය දැකලා බ්‍රේක් ගහලා වාහනය නවත්න්න යන සම්පූර්ණ දුර ” කියන දේ. ඕක එහෙ මෙහෙ වුනොත් වෙන්නේ ජීවිතවලින් මිනිස්සු වන්දි ගෙවන එක. Stopping Distance එකට බලපාන ප්‍රධානම සාධකය තමයි “ඒ මොහොතේ වාහනයේ වේගය”. ඒක තමයි මේ හැමදේටම බලපාන්නේ. මම පැහැදිලි කරන්නම් අංක වලින්ම. Stopping Distance කියන දේ කොටස් දෙකකට වෙන් කරන්න පුළුවන්.
1. Thinking Distance
2. Braking Distance
Thinking Distance කියන්නේ ඉස්සරහා තියෙන අනතුර ඇස් දෙකෙන් දැකලා, ඒ සංඥාව මොළයට ගිහින්, බ්‍රේක් පැඩල් එකට තියන් ඉන්න කකුලට සංඥාව එනකන් වාහනය ඉදිරියට යන දුරට. ඔය සංඥා ගලා යාමේ සම්පූර්ණ කාලය සාමාන්‍ය අගයක් ලෙස ගත්තොත් තත්පර 1.5 ක් පමණ වෙනවා.
මේ කාලයේදී වාහනය ගමන් කරන දුර තනිකරම රඳා පවතින්නේ වාහනයේ ඒ මොහොතේ පවතින වේගය මතයි.
වාහනයේ වේගය අනුව Thinking Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 17 m
60 km/h ——> 25 m
80 km/h ——> 33 m
100 km/h ——> 42 m
120 km/h ——> 50 m
140 km/h ——> 58 m
තත්පර 1.5 ක “ප්‍රතිචාර කාලය” (Reaction Time) සාමාන්‍ය අගයක් වුනත් ,
වයසට යාම,
මත්ද්‍රව්‍ය සහ මධ්‍යසාර භාවිතය,
අධික වෙහෙසකර බව,
නිසි අවධානයක් නොමැති වීම වගේ සාධක නිසා “ප්‍රතිචාර කාලය” තත්පර 2.5 ක් වගේ වෙන්නත් පුළුවන්.
ඒ වෙලාවට වාහනයේ වේගය අනුව Thinking Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 28 m
60 km/h ——> 42 m
80 km/h ——> 55 m
100 km/h ——> 69 m
120 km/h ——> 83 m
140 km/h ——> 97 m
මේ දුරවල් දෙක සංසන්දනය කිරීමෙන්ම ඔයාලට තේරුම් ගන්න පුළුවන් වෙයි වාහනයේ වේගය කොතරම් බලපෑමක් කරනවද කියලා.
Braking Distance කියන්නේ බ්‍රේක් පැඩල් එක පාගපු මොහොතේ සිට වාහනය නැවතෙනකන් වාහනය ගමන් කරන දුරට.
හොඳ ටයර් සහ බ්‍රේක් තියෙන සාමාන්‍ය වාහනයක වේගය අඩු වීමේ සීඝ්‍රතාවය තත්පරයට 25 km/h බැගින් කියලා උපකල්පනය කරලා, වාහනයේ වේගය අනුව Braking Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 9 m
60 km/h ——> 20 m
80 km/h ——> 35 m
100 km/h ——> 55 m
120 km/h ——> 79 m
140 km/h ——> 108 m
හැබැයි යම් යම් කාරණා නිසා මේ Braking Distance එක තව වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ඒ තමයි,
වාහනයේ බ්‍රේක් සිස්ටම් එකේ (බ්‍රේක් ඔයිල්, හයිඩ්රෝලික්ස්, බ්‍රේක් පෑඩ්ස්…) තත්වය,
වාහනයේ රෝදවල තත්වය,
පරිසර තත්වය,
පාරේ තත්වය,
වාහනයේ බර වගේ සාධක
මේ වෙලාවට Braking Distance එක ආසන්න වශයෙන් 0.7 ක ගුණයකින් වැඩි වෙන්න පුළුවන්.
ඒ අනුව වාහනයේ වේගය අනුව Braking Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 12 m
60 km/h ——> 28 m
80 km/h ——> 50 m
100 km/h ——> 79 m
120 km/h ——> 113 m
140 km/h ——> 154 m
මේ දුරවල් දෙක සංසන්දනය කිරීමෙනුත් ඔයාලට තේරුම් ගන්න පුළුවන් වෙයි වාහනයේ වේගය කොතරම් බලපෑමක් කරනවද කියලා.
මේ Thinking Distance එකයි, Braking Distance එකයි එකතු කරාම තමයි Stopping Distance එක එන්නේ.
අපි එක එක තත්ව යටතේ Stopping Distance ගණනය කරලා බලමු මොකද වෙන්නේ කියලා.
A) සාමාන්‍ය මනුස්සයෙක්, හොඳ තත්ත්ව සහිත වාහනයක් සහ වෙනත් යටතේදී:
වාහනයේ වේගය අනුව Stopping Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 17 m + 9 m = 26 m
60 km/h ——> 25 m + 20 m = 45 m
80 km/h ——> 33 m + 35 m = 68 m
100 km/h ——> 42 m + 55 m = 97 m
120 km/h ——> 50 m + 79 m = 129 m
140 km/h ——> 58 m + 108 m = 166 m
B) සාමාන්‍ය මනුස්සයෙක්, හොඳ තත්ත්ව රහිත වාහනයක් සහ වෙනත් යටතේදී:
වාහනයේ වේගය අනුව Stopping Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 17 m + 12 m = 29 m
60 km/h ——> 25 m + 28 m = 53 m
80 km/h ——> 33 m + 50 m = 83 m
100 km/h ——> 42 m + 79 m = 121 m
120 km/h ——> 50 m + 113 m = 163 m
140 km/h ——> 58 m + 154 m = 212 m
C) ප්‍රතිචාර කාලය අඩු මනුස්සයෙක්, හොඳ තත්ත්ව සහිත වාහනයක් සහ වෙනත් යටතේදී:
වාහනයේ වේගය අනුව Stopping Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 28 m + 9 m = 37 m
60 km/h ——> 42 m + 20 m = 62 m
80 km/h ——> 55 m + 35 m = 90 m
100 km/h ——> 69 m + 55 m = 124 m
120 km/h ——> 83 m + 79 m = 162 m
140 km/h ——> 97 m + 108 m = 205 m
D) ප්‍රතිචාර කාලය අඩු මනුස්සයෙක්, හොඳ තත්ත්ව රහිත වාහනයක් සහ වෙනත් යටතේදී:
වාහනයේ වේගය අනුව Stopping Distance වෙනස් වෙන්නේ මෙහෙමයි.
40 km/h ——> 28 m + 12 m = 40 m
60 km/h ——> 42 m + 28 m = 70 m
80 km/h ——> 55 m + 50 m = 105 m
100 km/h ——> 69 m + 79 m = 148 m
120 km/h ——> 83 m + 113 m = 196 m
140 km/h ——> 97 m + 154 m = 251 m
ඔයා මොන තත්වයක හිටියත්, වාහනය මොන තත්ත්වයක තිබුනත් අනතුරක් වෙන්න කලින් වාහනය නවත්තගන්න වෙන දුර රඳා පවතින ප්‍රධානම සාධකය වාහනයේ වේගය බව ඔයාලට දැන් පැහැදිලි ඇති. ඒකම තමයි “වේගය මරුවා කැඳවයි” කියන්නේ.
(මෙහි ඇති අගයන් උපකල්පන පමණක් වන අතර, අදාළ කාරණය ඉස්මතු කිරීමට ගත් සංඛ්‍යා පමණක් වන බව සිහි තබාගන්න. යතාර්ථය ද මෙයට වඩා ලොකු වෙනසක් නැති බවත් මතක් කරන්නම ඕනේ)
– විකුම් හර්ෂණ –
